Спіс крыніц:
1. «Скаут — друг природы»: как Байкал стал первым скаутским лагерем России. – [Электронный ресурс].– Режим доступа : https://1baikal.ru/soxranim-bajkal/volonteryi-bajkala/%C2%ABskaut-%E2%80%94-drug-prirodyi%C2%BB-kak-bajkal-stal-pervyim-skautskim-lagerem-rossii
2. 9 апреля 1917 г. 100 лет назад в Иркутске появилась организация скаутов / сост. Михайлова М.В. // Календарь знаменательных дат Иркутской области на 2017 год. – Иркутск, 2017. – С.99-101.
3. Глазов,В. Алексей Демьянович из Чернавчиц – кандидат богословия, развивавший скаутское движение в Сибири / Владимир Глазов // Брестский курьер. – 2013. – 31 января (№5). – С. 20.
4. Тернова, И. Борис Демьянович. Улицы моего детства / Ирина Тернова. // Земля иркутская. – 2006. – №1(29). – С. 87-101.

     Аляксей Дзем'яновіч
  Ураджэнец вёскі Чарнаўчыцы Брэсцкага павета, сын псаломшчыка мясцовай царквы Параскевы Пятніцы, увайшоў у гісторыю як адзін з заснавальнікаў скаўцкага руху ў Сібіры.
   Аляксей Плакідавіч Дзем'яновіч нарадзіўся ў Чарнаўчыцах у 1881 годзе ў сям'і псаломшчыка царквы Параскевы Пятніцы. Тут жа і прайшло яго дзяцінства. Пачатковую адукацыю атрымаў у мясцовай земскай школе. Пасля заканчэння духоўнай семінарыі паступіў у Санкт-Пецярбургскую духоўную акадэмію, якую скончыў пад час першай рускай рэвалюцыі, у 1906 годзе, са ступенню кандыдата багаслоўя і «с правом соискания степени магистра богословия без нового устного испытания»», – так запісана ў ведамасці духоўнай акадэміі.
   Пасля акадэміі Аляксея Дзем'яновіч быў накіраваны ў далёкі сібірскі горад Іркуцк. Прыбыў у гэты горад малады кандыдат багаслоўя ў самы гарачы час. З-за ўсеагульнай стачкі было ўведзена ваеннае становішча. Ды і потым, калі рэвалюцыйныя настроі пайшлі на спад, у горадзе было неспакойна. Напрыклад, у 1908 годзе сацыял-дэмакраты спрабавалі сарваць урачыстае адкрыццё помніка Аляксандру III.
   Выкладаў у мясцовай духоўнай семінарыі гісторыю, грэчаскую і лацінскую мовы. Акрамя таго, быў настаўнікам гісторыі ў камерцыйным вучылішчы, інстытуце шляхетных дзяўчат і жаночай гімназіі Грыгор'евай.
   Нягледзячы на прафесійную занятасць, малады чалавек жыва цікавіўся сібірскай прыродай, шмат падарожнічаў. Да таго ж любіў працаваць рукамі, сталярнічаў і цяслярыў. Пабудаваў маторную лодку, якую назваў «Дэльфін». На гэтым самым «Дэльфіне» у 1910 годзе разам з адным з сваіх сяброў абыйшоў увесь Байкал.
   Праз восем гадоў, калі недалёка ад Іркуцка, у пасёлку Вялікія Каты, дзе цяпер знаходзіцца «Музей байкалазнаўства», будзе арганізоўвацца біястанцыя, дзе ён пазнаёміцца з прафесарам Віталём Дарагастайскім і стане дапамагаць яму ў даследаваннях. Каб быў зразумелы маштаб асобы гэтага чалавека, проста прывядзем некалькі фактаў.
   Віталь Часлававіч Дарагастайскі – сібірак, сын польскага політкатаржаніна, выдатны вучоны, біёлаг, географ, супрацоўнік Усходне-сібірскага аддзела Рускага геаграфічнага таварыства, член камісіі Акадэміі навук па вывучэнню Байкала, удзельнік шматлікіх экспедыцый, вядомы даследчык Байкала, Ангары і горных азёр Хамар-Дабана.
   Ён, ураджэнец Тулуна, стаў заснавальнікам цэлага навуковага напрамку – байкалазнаўства, арганізатарам першага ў краіне зверагадавальніка і заамузея Іркуцкага дзяржаўнага універсітэта, аўтарам больш за 50 навуковых прац, звязаных з вывучэннем жывёльнага і расліннага свету возера Байкал і прылеглых да яго раёнаў, родапачынальнікам гіпотэзы аб эвалюцыйнай маладосці Байкальскай эндэмічнай фауны і хуткіх тэмпах яе відаўтварэння. Віталь Часлававіч увайшоў у гісторыю як заснавальнік Байкальскай біялагічнай станцыі ў пасёлку Вялікія Каты.
   Менавіта ў знак удзячнасці за дапамогу пры стварэнні станцыі прафесар В. Ч. Дарагастайскі назваў аднаго з прадстаўленых у Байкале ракападобных імем Аляксея Плакідавіча Дзем'яновіча. Па ўспамінах яго сына – Барыса Аляксеевіча Дзем'яновіча, «да пабудовы В. Ч. Дарагастайскім спецыяльнага першага навукова-даследчага судна на Байкале – парусна-маторнага катэра" Чайка "– тата дапамагаў яму на" Дэльфіне ". У падзяку за гэта аднаму з відаў гамарусов, які быў адкрыты Дарагастайскім, ён даў назву "Дзем’яновічус" ».
   У 1915 годзе Аляксей Дзям'янавіч ажаніўся на Лідзіі Фёдараўне – дачцы кіраўніка спраў Усходне-Сібірскага аддзела Рускага геаграфічнага таварыства Ф.Г. Шыраева. Яна была маладзейшая за свайго мужа на пятнаццаць гадоў. Вучылася ў жаночай гімназіі Грыгор'евай і была, мабыць, яго вучаніцай. Праз год у іх нарадзіўся сын Барыс.
  Як і многіх прадстаўнікоў іркуцкай інтэлігенцыі, Аляксея Плакідавіча цікавіла праблема ўздыму культуры і адукацыйнага ўзроўню краю. І на фоне яго разнастайных інтарэсаў зварот да скаўтынгу выпадковым не быў. Прыкладна ў 1916 годзе, у Іркуцку пачаў развівацца скаўцкі рух. З моманту свайго зараджэння ён быў папулярны у падлеткавым асяроддзі ва ўсім свеце. У Расіі скаўцкі рух стаў набіраць абароты з падачы Мікалая II, які благаславіў пераклад з англійскай мовы і выданне кнігі Бадэн-Паўэла «Скаўтынг для хлопчыкаў». У 1917-м у Іркуцку існавала ўжо некалькі атрадаў скаўтаў.
   Самыя першыя лагеры іркуцкіх скаўтаў праходзілі на возеры Байкал. Сын А.П. Дзем'яновіча ўспамінаў, што адзін з лагераў (ён датаваў яго 1919-1921 гадамі) размяшчаўся паміж Ліствянкай і Катамі, у так званай Сярэдняй падзі. Скаўты яшчэ ў маі 1917 года звярталіся да грамадзян Іркуцка з просьбай аказаць садзейнічанне ў набыцці лодкі, паколькі сваіх сродкаў у атрада не было. На двух нанятых лодках-сятоўках (вялікія байкальскія лодкі з ветразямі) на вёслах ці пад прамымі ветразямі хадзілі скаўты 8-9 кіламетраў з Ліствянкі да лагера. Тады ў гэтым месцы стаяў драўляны дом, але жылі ў намётах, варылі ежу на вогнішчах у вялікіх чыгунных катлах. Арганізоўваючы летнія лагеры, А.П. Дзем'яновіч стараўся прывіць дзецям сваю любоў да Байкалу і вандраванняў па ім.
  Хлопцам вельмі пашанцавала з настаўнікам. Для падлетка самае важнае – асабісты прыклад і давер. У Аляксея Плакідавіча было ўсё для працы з дзецьмі – веды, уменні тэарэтычныя і практычныя і, як мы б цяпер сказалі, харызма. Пад кіраўніцтвам Аляксея Плакідавіча, хлопцы будавалі лодкі і нават ладзілі гонкі, свайго роду рэгаты. А сын Барыс успамінае, як бацька ўласнаручна рабіў для скаўтаў барабаны: вымочваў скуру каровы і нацягваў на драўляную трубу.
  Кожны ўдзельнік лагера павінен быў авалодаць мастацтвам жыцця ў лесе без шкоды прыродзе, а таксама навыкамі ўзаемадапамогі, назіральнасці, вытрымкі, праверыць свае веды і ўменні, якія набылі ў горадзе.
   Сярод разнастайнай колькасці спаборніцтваў і конкурсаў значнае месца займалі тыя, якія цяпер назвалі б «мерапрыемствамі экалагічнай накіраванасці».
  Хлопцы практыкаваліся ў следапытстве, развівалі назіральнасць, вучыліся разводзіць бяздымныя вогнішчы, вязалі вузлы, будавалі без адзінага цвіка, пры дапамозе вяровак, карысныя для ляснога жыцця аб'екты. Калектыўнымі (патрульнымі) конкурсамі былі, напрыклад, спаборніцтвы на лепшы гербарый, але больш за ўсё дзецям падабалася індывідуальнае спаборніцтвы па апазнаванні слядоў жывёл. З задавальненнем гулялі ў «След-алень», дзе адзін хлопчык – алень – хаваўся, пакідаючы практычна непрыкметныя сляды-знакі ў лесе, а астатнія павінны былі па гэтых пазнаках яго знайсці.
  Наступіў 1917 год. Потым пачалася Грамадзянская вайна. Але і ў гады вайны Аляксей Плакідавіч працягваў развіваць скаўцкі рух.
   Пасля заканчэння Грамадзянскай вайны паўстала пытанне аб арганізацыі піянерыі і першыя скаўцкія лагеры на Байкале, на бліжэйшыя 70 гадоў, аказаліся і апошнімі. У 1922 годзе была створана піянерыя, якая пераняла ў скаўтаў усё, што можна, уключаючы дэвіз «Будзь гатовы!». Скаўцкі рух аказаўся пад забаронай. Аднак аўтарытэт Аляксея Плакідавіча ў дзіцячым руху Іркуцкай губерні быў вельмі высокі, і сродкі яго нейтралізацыі камсамольскім кіраўніцтвам дзівяць сваёй неардынарнасцю: Дзем'яновіча «выключыць з Губбюро і прасіць перабрацца ў іншую губерню».
  Бяда, як вядома, адна не прыходзіць. На фоне ўсіх гэтых прафесійных і грамадскіх непарадкаў наспяваў разрыў у сям'і. Цяжка сказаць, што з'явілася прычынай разводу – вялікая розніца ва ўзросце паміж мужам і жонкай ці вымушаны ад'езд галавы сям'і.
  Крыніцы сцвярджаюць, што, пакінуўшы Іркуцк, Аляксей Дзем'яновіч - былы кандыдат багаслоўя, былы настаўнік і кіраўнік скаўцкага лагера – перабраўся ва Уладзівасток. Колькі правёў часу і чым займаўся ва Уладзівастоку – невядома.
   Пасля Уладзівастока Аляксей Дзем'яновіч перабраўся ў Падмаскоўе. Працаваў настаўнікам рускай мовы ў вячэрняй школе пры Паўлава-Пакроўскай фабрыцы. 26 сакавіка 1938 гады ён быў арыштаваны як японскі шпіён. З абвінавачваннем, мабыць, доўга не цырымоніліся. Раз жыў ва Уладзівастоку, значыць, японскі шпіён. 29 ліпеня 1938 года Камісіяй НКВД і Пракуратурай СССР быў вынесены прысуд, але вінаватым Аляксей Плакідавіч сябе не прызнаў. 10 верасня 1938 года ён быў расстраляны на сумна вядомым Бутаўскім палігоне НКВД пад Масквой. Рэабілітаваны 7 ліпеня 1958 года за адсутнасцю складу злачынства.