Іван Уладзіміравіч Бурда –
    старшыня ААТ "Чарнаўчыцы"

                                        

   Поспех любога прадпрыемства залежыць, вядома, ад шматлікіх фактараў, але як часта мы заўважаем, што, пры вонкава падобных умовах гаспадарання адным атрымоўваецца стабільна развівацца і расці, іншыя ж з году ў год беспаспяхова спрабуюць вырашаць адны і тыя ж праблемы. Воляй-няволяй прыходзіш да высновы, што многае залежыць ад асобасных якасцяў кіраўніка, яго прафесіяналізму, працавітасці, адданасці справе.
 Яскравым прыкладам такога лідэра з'яўляўецца старшыня ААТ "Чарнаўчыцы" Іван Уладзіміравіч Бурда, які ўступіў у гэтую пасаду ў лютым 1996 года.
  Іван Уладзімиравіч Бурда нарадзіўся ў 1949 годзе ў в.Дубай Столінскага раёна, сярэднюю адукацыю атрымаў у мясцовай школе. Пасля атрымання атэстата аб сярэдняй адукацыі, паехыў вучыцца ў Пермскі сельскагаспадарчы інстытут на агранома. Там жа сустрэў хлопец і сваю каханую, якая стала яго жонкай. Адслужыў Іван у армейскіх радах марской пяхоты на Дальнім Усходзе, і разам з сям’ёй вярнуўся на малую радзіму.
   У чэрвені 1972 года малады аграном накіраваўся на сваё першае працоўнае месца ў калгас “Чырвоны сцяг”, што ў Вялікім Малешаве, што на Столеншчыне. Іван Уладзіміравіч працаваў там на працягу шасці гадоў.
   — Мы дабіваліся нядрэнных вынікаў, — кажа Іван Уладзіміравіч. – Напрыклад, у 1976 годзе ўраджайнасць па гаспадарцы была каля 44 цэнтнераў збіралі з гектара. Гэта пры тым, што тэхнікі амаль не было. Старэнькія сеялкі, культыватары. Землі ж урадлівыя – кукуруза расла мах. А ўбіраць толкам і няма чым. Праўда, у работніках дэфіцыту не было.
Напрыканцы сямідзесятых давялося Івану Бурдзе змяніць і месца работы, і месца жыхарства. А “паспрыяла” гэтаму спрэчка з першым сакратаром райкама партыі. Не зышліся яны ў поглядах на час уборкі збожжа.
   Так Іван Уладзіміравіч разам з сям’ёй, у якой гадавалася ўжо двое дзетак, пераехаў у Брэсцкі раён. Стаў працаваць аграномам у калгасе “Савецкая армія”, потым назапашваў каштоўны вопыт СВК “Астрамечава” пад кіраўніцтвам выдатнага прафесіянала, старшыні Аляксея Скакуна.
   У 1996 годзе Івана Уладзіміравіча Бурду абіраюць старшыней калгаса “Іскра”. На той час гаспадарка знаходзілася ў вельмі дрэнным стане, калі не сказаць больш – на мяжы развалу. Планы продажу дзяржаве збожжа, цукровых буракоў, рапсу ў 1995 годзе былі сарваныя. працягваўся спад вытворчасці прадукцыі жывёлагадоўлі. Ўдой малака на карову не перавысіў 2760 кілаграмаў, што склала толькі 96% ад узроўню 1994 года. Новы старшыня абяцаў паправіць становішча і давесці гаспадарку да таго ўзроўню развіцця, у якім яна была калісьці.
Плануючы, чалавек заўсёды імкнецца дасягнуць нечага большага, рэалізаваць сябе. І калі ёсць здароўе, сілы, веды і ўпэўненасць у тым, што ты можаш нешта зрабіць, чаму не паспрабаваць? Іван Бурда усімі гэтымі якасцямі валодаў, хоць у душы ўсё яшчэ заставаўся аграномам. Магчыма, таму на пасадзе кіраўніка вельмі любіў бываць у поле. Як сапраўдны гаспадар, часта спыняў машыну дзе-небудзь на ўскраіне пшанічнага кліну, ацэньваў ўсходы, а пазней, калі колас наліваўся, – прыкідваў, якім будзе ўраджай. Гэта была яго стыхія.
  З фермамі ж усё было не так лірычна, хоць ён выдатна разумеў, што менавіта жывёлагадоўля з'яўляецца круглагадовай крыніцай папаўнення гаспадарчага бюджэту. Таму сваю задачу, як кіраўніка, дасведчаны аграном бачыў у першую чаргу ў стварэнні добрай кармавой базы для грамадскага пагалоўя і, натуральна, годных умоў для працы жывёлаводаў. Усё астатняе – ўзнаўленне статка, племянная работа, селекцыйная – справа спецыялістаў заатэхнічнай службы.
   Вясной 1996 года ў калгасе былі падкормлены пашы і травы. На будучую зімоўку тады ўдосталь нарыхтавалі сенажу і сіласу, кармавых буракоў. Вынік з'явіўся не адразу. Рост вытворчасці жывёлагадоўчай прадукцыі абазначыўся толькі ў першым квартале 1997 года. З таго часу і па сённяшні дзень ён ідзе па нарастальнай.
   Вось што казала пра той час галоўны заатэхнік калгаса «Іскра» Наталля Хомляк: – Іван Уладзіміравіч – патрабавальны чалавек, але працаваць з ім цікава, а дрэнна, калі для паспяховай дзейнасці створаны ўмовы, – проста немагчыма. Ён абяцаў накарміць жывёл, і зрабіў гэта ў самы кароткі час.
   Кіраўнік не крывіў душой. Ужо праз 3 гады па удою малака «искровцы» выйшлі на трэцяе месца ў раёне, прапусціўшы наперад толькі саўгасы «Мухавец» і «Рассвет». Валавая вытворчасць малака склала 118.2%, а прыбаўленне ў вазе 135.4% да ўзроўню 1997 года. Надой на карову – 3859 літраў. Гэты паказчык на 30 літраў вышэй, чым быў дасягнуты ў 1990 годзе. І ўсяго толькі 30 грамаў не хапіла, каб дасягнуць выніку 1990 года прыбаўленні ў вазе. Калі ж параўноўваць гэтыя паказчыкі з тым, што былі дасягнуты ў 1995 годзе, то яны склалі па валавой вытворчасці малака 140, па прыбаўленні ў вазе – 139%. Надой ж на карову ўзрос на 1083 кілаграма.
 За гэты час былі і дасягненняі, і недахопы, за ўласныя сродкі была набыта высокапрадукцыйная тэхніка. Для працаўнікоў гаспадаркі было важна, што заробак яны цяпер атрымлівалі своечасова і значна вышэй, чым раней і чым у іншых гаспадарках. Варта адзначыць таксама, што ўсяго за тры гады калгас «Іскра» ў абласным «табелі аб рангах» займаў 15-ю пазіцыю з 360.
   – А ўсё таму, – казаў тагачасны старшыня раённага Савета дэпутатаў А.Ф. Найда, – што «искровцам» пашанцавала са старшынёй.
   І з гэтым не паспрачаешся, паколькі Іван Бурда быў адзіным з кіраўнікоў, абраных у тыя гады, які не проста застаўся каля руля, але і да сённяшняга дня руліць. З ім калгас «Іскра» ў 1999 годзе адсвяткаваў свой паўвекавы юбілей. На ўрачыстым сходзе тады, акрамя ўзнагарод за добрасумленную працу, у памяць аб круглай даце работнікам гаспадаркі былі ўручаны наручныя гадзіннікі, на цыферблаце якіх значылася – «Калгасу «Іскра» – 50 гадоў».
   Пра поспехі гаспадаркі пад кіраўніцтвам Івана Бурды загаварылі ў вобласці і вышэй. Ужо праз нейкіх 5-6 гадоў за вопытам у Чарнаўчыцы сталі прыязджаць спецыялісты з суседніх гаспадарак. Аб дасягненнях «искровцев» можна было даведацца з зводак райсельгасхарчу па вытворчасці жывёлагадоўчай прадукцыі, вырошчвання сельгаскультур, якія рэгулярна друкаваліся ў раённай газеце.
   Калі 2003 годзе ў працэсе рэарганізацыі калгасаў “Іскра” і “Савецкая армія” ствараецца адна гаспадарка – СВК “Чарнаўчыцы” (Брэсцкі раён), кіраўніком туды прызначаюць Івана Уладзіміравіча Бурду. І па цяперашні час ён нязменны дырэктар спачатку сельскагаспадарчага вытворчага кааператыву, а з 29 снежня 2016 года адкрытага акцыянернага таварыства “Чарнаўчыцы”.
  ААТ «Чарнаўчыцы» і сёння з'яўляецца адным з лепшых гаспадарак не толькі раёна, але, мабыць, і рэспублікі, на чале якога вось ужо без малога чвэрць стагоддзя знаходзіцца Іван Бурда. Напорысты, часам – резковатый ў выказваннях. Не по чутках ведае сялянскую працу і хлебаробную навуку. Настойлівы ў дасягненні пастаўленай мэты. Такім ведаюць яго падначаленыя, калегі.
   За гады старшынства, а цяпер і дырэктарства, якія для яго былі далёка не бясхмарнымі, зроблена шмат. Узяць, напрыклад, жывёлагадоўлю. Дзякуючы будаўніцтву новых і рэканструкцыі старых ферм (пачыналі з будаўніцтва фермы на 350 галоў за ўласныя сродкі, рругую ферму будаваць дапамагала дзяржава), трывалай кармавой базы аліна з году ў год развіваецца, павялічваецца вытворчасць малака і мяса, паляпшаецца якасць прадукцыі. Надой на карову ўжо перавысіў сямітысячны рубеж – у мінулым (2018) годзе ён склаў 7666 (636 пад 2017 г.) кілаграмаў. Вопытны аграном і кіраўнік, ён ведае, як працаваць з зямлёй, якія культуры выгадна вырошчваць, як за імі даглядаць. Сваімі ведамі Іван Уладзіміравіч ахвотна дзеліцца з моладдзю, якая прыходзіць на змену ветэранам сельгаспрадпрыемства.
   Спецыялісты сельгаспрадпрыемства і сёння адзначаюць, што працаваць з іх кіраўніком прасцей не стала. Ён па-ранейшаму патрабавальны, лічыць, што любы чалавек павінен увесь час знаходзіцца ў напрузе, імкнуцца да лепшага і заўсёды адказваць за тое, што робіць.
– На сваім працоўным месцы чалавек павінен працаваць добра ці не працаваць зусім, – перакананы Іван Уладзіміравіч, – іншага не дадзена.
    Ажыццявіў Іван Бурда і сваю даўнюю мару – пасадзіў бліз Чарнаўчыц яблыневы сад.
Да гонару кіраўніка, трэба адзначыць і той факт, што прадпрыемства пастаянна аказвае гуманітарную і спонсарскую дапамогу мясцоваму дзіцячаму саду, Дому культуры, бібліятэцы і школе.

                                
  Іван Уладзіміравіч – бясспрэчны старэйшына старшынёўскага корпуса Прыбужжа – адзначаны заслужанай узнагародай за высокія дасягненні ў працы і вялікі асабісты ўклад у сацыяльна-эканамічнае развіццё вобласці. Дырэктар ААТ «Чарнаўчыцы» двойчы ардэнаносец: першы «Знак Пашаны» атрымаў у 1986 годзе, а ордэн Айчыны 3-й ступені – у 2015-м. У скарбонцы кіраўніка нямала грамат і дыпломаў розных ступеняў і ўзроўняў. Найбольш важкія з іх – Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь, а таксама дзве Ганаровыя граматы Міністэрства сельскай гаспадаркі Рэспублікі Беларусь. Рашэннем аблвыканкама дырэктар ААТ «Чарнаўчыцы» Іван Бурда па выніках працы за 2016 год ўдастоены ганаровага звання «Чалавек года Брэстчыны». Дарэчным будзе нагадаць пра той факт, што па выніках вытворчай дзейнасці за 2016 год ААТ «Чарнаўчыцы» прызнана ў раёне лепшым сельскагаспадарчым прадпрыемствам і занесена на Галерэю славы Прыбужжа.
   Гэта – ацэнка заслуг Івана Бурды перад Айчынай. А людзі яго ацанілі даўно за іскру ў сэрцы, за новыя ідэі, за любоў да зямлі і за чалавечнасць.
   – Мы не павінны ні ў якім выпадку спыняцца на дасягнутым, – лічыць Іван Уладзіміравіч. – Таму нам нічога іншага не застаецца, як лепш працаваць: спецыялістам галавой адказваць за свой участак, механізатарам якасна выконваць свае тэхналагічныя аперацыі з меншым расходам паліва, даяркам няўхільна выконваць сваю дыктатуру тэхналогіі атрымання малака.

   Біяграфічная даведка:
  Іван Уладзімиравіч Бурда нарадзіўся ў 1949 годзе ў в.Дубай Столінскага раёна, сярэднюю адукацыю атрымаў у Дубайскай сярэдняй школе.
  І.В. Бурда – з 1966 па 1970 г. студэнт Пермскага с / г інстытута. Працоўную дзейнасць пачынаў у Пермскай вобласці.
   Пасля службы ў арміі ў 1972 г. разам з сям’ёй вярнуўся на малую радзіму.
   З 1972 по1978 г. працаваў аграномам калгаса «Чырвоны сцяг» ў Вялікім Малешаве, што на  Століншчыне;
з 1978 па 87 г. – галоўны аграном калгаса «Іскра» у Брэсцкім р-не;
з 1987 па 1996 г. – галоўны аграном ў Астрамечава;
з 1996 г. – старшыня калгаса “Іскра”;
з 2003 г. – старшыня СВК "Чарнаўчыцы», з 29 снежня 2016 г. – дырэктар ААТ «Чарнаўчыцы»

Узнагароджаны:
Ордэнам «Знак пашаны» – 1986 г.
Ордэнам «Айчыны» – 2015 г.
Ганаровай граматай Савета Міністраў РБ – 2010г.
Ганаровай граматай Міністэрства с / г РБ – 2013г.
Ганаровай граматай Міністэрства с / г РБ – 2018г.

                          

БІБЛІЯГРАФІЯ:

1. Богуш, П. "Только опираясь на собственные силы, мы можем двигаться вперед" : [итоги отчетного собрания ОАО "Чернавчицы" Брестского района] / Павел Богуш // Заря над Бугом. - 2018. — 19 апр. (№ 16). — С. 4.
2. Брестский район: местное управление и самоуправление. - Брест: Брест. тип., 2007. - 39 с.
3. Владимирова, Т. Навстречу новым рекордам: [Президент Беларуси А.Лукашенко посетил с рабочим визитом Брестскую область: молочно-товарную ферму "Чернавчицы" Брестского района]// Рэспубліка. - 2007. - 26 мая. - С. 2.
4. Гриб, С. Работаем на перспективу / С. Гриб [о сельхозпредприятии «Чернавчицы»] // Заря над Бугом. - 2011. - 29 января. - C. 3.
5. Клімушка, А. На футбол у Цераблічы ездзілі на трактары : [жыццёвы і працоўны шлях старшыні ААТ "Чарнаўчыцы" І. У. Бурды, ураджэнца Столінскага раёна] / Алена Клімушка // Навіны Палесся. - 2018 - 20 красавіка. — С. 6.
6. Кольченко, И. Широкое поле деятельности: [рабочая поездка Президента по Брестчине; СПК "Чернавчицы" (Брестский район)] / И. Кольченко // Советская Белоруссия. - 2007. - 25 мая. - С. 2.
7. Край наш Прибужский. – Брест: РИА Вечерний Брест. – 2014. – С. 84 -85
8. Награды - в руках достойных : [в преддверии праздника труда в Бресте чевствовали лучших тружеников области в т. ч. Ивана Бурду, директора ОАО "Чернавчицы"] // Заря над Бугом. - 2017. — 4 мая (№18). – С. 4.
9. Победителей - на галерею славы! / [в номинации лучшее сельхозпредприятие 1-е место ОАО «Чернавчицы»] // Заря над Бугом. - 2017. — 2 марта (№9). — С. 1.
10. Рубашевский, Ю. Эксклюзивным объектам - рациональные проекты: [рабочая поездка Президента Республики Беларусь А.Лукашенко на молочно-товарную ферму в СПК "Чернавчицы" Брестского района]// Вечерний Брест. - 2007. - 30 мая. - С. 1,2.
11. Самосевич, М. Как ни называй, а все равно - лучшие! : [об итоговом собрании в СПК "Чернавчицы"] / Марина Самосевич // Заря над Бугом. - 2017. — 16 марта (№11). — С. 4.
12. СПК "Чернавчицы": работать здесь умеют!// Заря над Бугом. - 2013. - 8 августа. - C. 9.
13. Чернавчицкие горизонты : славное прошлое и настоящее передового сельхозпредприятия и его центральной усадьбы / [ред. П. Н. Тишук]. - Брест : Полиграфика, 2015. - 35 с.
14. Чернавчицкий сельсовет. Брестский район : [соц.-экон. развитие].- Брест, 2011. - 11 с.
15. Яромчик, Г. Иван Бурда — "Человек года Брестчины" : [директор ОАО "Чернавчицы" Иван Бурда по итогам работы за 2016 г. удостоен почётного звания "Человек года Брестчины"] / Г. Яромчик // Заря над Бугом. - 2017. — 20 апреля. (№ 16). — С. 1.
16. Яцура, Н. Иван Бурда: "Ориентиры достигаются кропотливым трудом":[о работе СПК «Чернавчицы»] / Н. Яцура // Белорусское сельское хозяйство. - 2005. - № 6. - С. 54.
17. Яцура, Н. Искра Ивана Бурды [о директоре АОО «Чернавчицы» И.Бурде] / Н. Яцура // Заря над Бугом. - 2019. - 21 марта (№ 12). - С. 8.