ААТ "Чарнаўчыцы" - адно з асноўных буйнатаварных пладаводчых гаспадарак Брэсцкай вобласці. Сад тут заклалі вясной у 2007 годзе. На 13-ці з паловай гектарах пасадзілі першыя яблыні, якія неўзабаве парадавалі духмяным ураджаем. З кожным годам плошча саду павялічвалася, а прапарцыйна яму рас i прыбытак, атрыманы ад продажу пладоў. З гадамі ў прадпрыемства з'явілася асабістае сховішча, затым – яшчэ і спецыяльныя пладазборныя пляцоўкі, якія павышаюць працаздольнасць людзей у разы. У садзе вырошчваюць як мясцовыя, беларускія гатункі, так і замежныя, дзякуючы догляду і розным агратэхнічным прыёмам яблыкі буйныя, цэлыя, смачныя і карыстаюцца вялікім попытам.
   Чарнаўчыцкі сад з'явіўся дзякуючы дзяржаўнай праграме «Развіццё пладаводства на 2004-2010 гады". Грошы на рэалізацыю гэтага праекта былі выдзелены з рэспубліканскага фонду падтрымкі вытворцаў сельскагаспадарчай прадукцыі, прадуктаў харчавання і аграрнай навукі, а таксама з абласнога бюджэту. Сад уяўляе з сябе ўчастак зямлі плошчай 233 гектараў, які цалкам арашаецца; станцыя падкормкі зялёных насаджэнняў задумана такім чынам, што кожнае дрэва атрымлівае не толькі жыватворную вільгаць, але і паўнавартасны рацыён спецыяльнага «харчавання».

   Чарнаўчыцкія яблыкі палюбіліся берасцейцам і жыхарам Прыбужжа, знайшлі яны свайго пакупніка ў розных рэгіёнах нашай краіны і ў суседняй Расіі. Штодня ў гандлёвую сетку тут адгружаюць ад трох да пяці тон духмяных яблыкаў, якія карыстаюцца вялікім попытам у спажыўцоў. Сёння прамысловае садоўніцтва для сельгаспрадпрыемства з'яўляецца такой жа важнай крыніцай даходу, як вытворчасць малака і мяса, а яго маштабы так выраслі, што спатрэбілася будаўніцтва сучаснага пладасховішча.
  Будынак пладасховішча, які адказвае перадавым стандартам і аснашчаны сучасным абсталяваннем, быў ўзведзены на тэрыторыі саду ў 2011 годзе У прасторным цэху, дзе круглы год лунае духмяны водар спелых яблыкаў, сабраны ўраджай сартуецца, закладваецца ў драўляныя кантэйнеры, а затым з дапамогай пагрузчыкаў змяшчаецца ў халадзільныя камеры. Усяго іх чатырнаццаць, кожная прызначана для пэўнага гатунку. Дзякуючы мікраклімату, які падтрымліваецца у камерах, яблыкі добра захоўваюцца ў іх аж да мая. А ўсяго пладасховішча можа змясціць адначасова да двух з паловай тысяч тон пладоў.

                       

 

   У садзе ААТ "Чарнаўчыцы" яблыкі ўбіраюць нязвыклым спосабам. У 2014 годзе гаспадарка набыла дзве пладазборныя пляцоўкі.
  Зборшчыкі акуратна здымаюць яблыкі з галінак і адразу кладуць іх на транспарцёрную стужку, адкуль яны наўпрост трапляюць у кантэйнер. Пры такім прынцыпе уборкі выпрацоўка аднаго зборшчыка за змену ў сярэднім складае 2 т яблыкаў, а то і больш. Ўручную атрымліваецца ў два разы менш. "Ручная і механізаваная ўборка - гэта неба і зямля. Расце прадукцыйнасць працы (не трэба бегаць, насіць вёдры) і, самае галоўнае, яблыкі не б'юцца. Можаце паглядзець: яны цэлыя, роўныя без усялякіх ўвагнутасцяў. Можна сказаць, дасягаем еўрапейскіх стандартаў", - адзначае кіруючая садам Марыя Ашуркевіч.


   Вопытны садавод, яна раўніва назірае за тым, як працуюць работнікі. Якасць уборкі, па яе словах, - гэта гарантыя даходнасці вырашчанага ўраджаю. А таму і пры ручной ўборцы, як лішняе звяно, тут выключылі вёдры і пладазборныя сумкі.
   На пастаяннай аснове ў пладасховішчы і на фруктовых «плантацыях» ААТ «Чарнаўчыцы» працуюць трынаццаць садаводаў. На ўборку і сартаванне яблыкаў, абразанне дрэў і іншыя сезонныя аперацыі дадаткова прыцягваюцца наёмныя рабочыя. "У перыяд уборкі ў садзе павінна працаваць не менш за 50 чалавек, каб за дзень збіраць 50-60 т яблыкаў. Працуем без выхадных, таму што павінны справіцца да лістапада – наступлення замаразкаў" – Марыя Ашуркевіч.
   Варта адзначыць, што, нягледзячы на наяўнасць ранніх гатункаў, якія збіраюцца з чэрвеня, менавіта верасень-кастрычнік у садзе з'яўляецца самым гарачым. У гэты перыяд без выходных працуюць усе работнікі прадпрыемства, ды яшчэ і людзей з боку наймаюць. Магчымасцю падзарабіць, а пры добрых выніках можна атрымаць у сярэднім 600 рублёў у месяц, ахвотна карыстаюцца жыхары Чарнаўчыц і навакольных вёсак, а таксама іх суседзі з Камянецкага і Жабінкаўскага раёнаў. Гаспадарка арганізуе падвоз сезонных работнікаў. Тым, хто прыязджае сваім транспартам, аплачвае расходы на бензін.
   Працуючыя па кантракце адзначаюць, што хоць праца нялёгкі, але аплата добрая, таму ніхто не лянуецца. Святлана Анкіновіч з Жабінкі працуе на сартаванні. За дзень праз яе рукі праходзіць больш за тону яблыкаў. "Працуем па дагавору найма. Наша брыгада ўжо трэці год сюды прыязджае. Заробак задавальняе. У мінулым годзе ў мяне быў абавязак за кватэру. Я зарабіла столькі, што цалкам разлічылася з даўгамі і хапіла яшчэ на новы халадзільнік", – распавядае жанчына. "Мы стараемся працаваць добра, тут гультаёў няма", – удакладняе яна.
Асенні сад – відовішча не менш зачаравальнае, чым у пару яго цвіцення. Галінкі гнуцца пад цяжарам пладоў.

                          
  Кіруючая садам Марыя Ашуркевіч адзначаяе: «асноўныя гатункі яблынь, якія мы вырошчваем, – гэта “лігол”, “айдарэд”, “фрыдом”, з айчынных – “беларускае салодкае”, “імант”, “алеся”. Усе яны запатрабаваныя ў пакупнікоў. На кожны перыяд прыпадае свой гатунак. Суперранні – “эрлі жэнева” – пачынае пладаносіць ужо ў ліпені, тады мы і прыступаем да ўборкі. А самы позні – “айдарэд” – завяршае яблычную «гарачую пару». Лідэрам па вытворчасці з'яўляецца лігол, пад яго адведзена 60 гектараў зямлі. Гатунак вельмі ўраджайны, смачны, адзіны яго мінус, што ў працэсе захоўвання ён схільны да падскурнай плямістасці. Назіраецца апошнім часам попыт і на “антонаўку”. Да нядаўняга часу мы яе вырошчвалі ў невялікіх аб'ёмах, так як у асноўным яна ідзе на перапрацоўку, а ў нас такой не наладжана. Але раз ёсць цікавасць з боку пакупнікоў, значыць, будзем рэагаваць. Акрамя яблыкаў, у нашым садзе таксама расце на двух з паловай гектарах груша і на васьмі гектарах – алыча ».
   Кіруючай садам Марыя Ошуркевіч працуе з моманту яго заснавання, а ў цэлым ААТ «Чарнаўчыцы» прысвяціла ўжо 38 гадоў. Як прыйшла па размеркаванні ў калгас «Іскра», так і працуе ў Чарнаўчыцах па гэты дзень. Тут знайшла свой лёс, выхавала двух сыноў. Да таго, як паспрабаваць свае сілы ў новай галіне, была брыгадзірам паляводчай брыгады. Прызначэнне на новую пасаду прымусіла ўспомніць асновы садаводства, якія ёй выкладалі яшчэ ў Ляхавіцкім саўгасе-тэхнікуме, пералапаціць нямала літаратуры і інтэрнэт-рэсурсаў. Вялікую дапамогу на першым часе аказала калега з ААТ «Астрамечава», былая кіруючая садам Надзея Крывалевіч. Важнай пляцоўкай абмену вопытам сталі і семінары, арганізаваныя асацыяцыяй «Белсадпитомник».
   «Мне вельмі падабаецца працаваць у садзе, назіраць за тым, як ён расце, квітнее і плоданасіць. Спачатку перажывала літаральна за кожнае дрэва, – успамінае Марыя Пятроўна. – У садоўніцтве зможа працаваць толькі той чалавек, які любіць расліны, перажывае за сваю справу, не баіцца цяжкасцяў. Тут, як і ў жывёлагадоўлі, клопатаў хапае круглы год. Распісаны кожны месяц: санітарныя абразання дрэў, іх падкормка і апрацоўка, ўборка ўраджаю, перадпродажная падрыхтоўка пладоў. Сад патрабуе стараннага догляду, шмат сіл траціцца на барацьбу з шкоднікамі і хваробамі. Захворванняў у тых жа яблынь бывае мноства – ад паршы лісця і да рака кары».

   На пытанне, ці не плануецца ў перспектыве пашырэнне саду, Марыя Пятроўна адзначыла наступнае: «Згодна з праграмай пасадкі саду ў нашай гаспадарцы мы кожны год, пачынаючы з моманту закладкі, адводзілі пад яго ўсё больш зямлі. Мне здаецца, надышла пара не плошчы павялічваць, а ўраджайнасць пладовых дрэў. Зараз мы збіраем у сярэднім да 20 тон яблыкаў з гектара, але можам дасягнуць большага. У той жа Польшчы ўраджайнасць з аднаго гектара атрымліваюць па 60 тон – за кошт высокай шчыльнасці насаджэнняў. Там эканомяць на зямлі, бо ў іх яна дарагая. Дарэчы, у нашым садзе ўжо робяцца крокі ў гэтым напрамку. Напрыклад, павялічылі вышыню асобных яблынь, у выніку чаго яны далі больш пладоў».
   Як і ў іншых галінах сельскай гаспадаркі, у прамысловым садоўніцтве сёння актыўна выкарыстоўваецца сельгастэхніка. У Чарнаўчыцкім садзе многія працэсы механізаваныя. У арсенале – трактары, пагрузчыкі, а таксама дзве пладазборныя машыны, такіх лічаныя адзінкі на ўсю рэспубліку. Яны не толькі істотна спрашчаюць працу садоўнікам, але і дазваляюць захоўваць таварны выгляд прадукцыі. Але гэта не адзіная вартасць чарнаўчыцкіх яблык. Пакупнікам яны палюбіліся і за выдатныя смакавыя якасці, і за надзвычайны водар, і за іх натуральнасць. Нездарма каля машын з фірмовым лагатыпам прадпрыемства і на цэнтральным рынку, і на гарадскіх кірмашах выстройваюцца цэлыя чэргі. І на месцы прадукцыя карыстаецца попытам, проста ў садзе прадаюць яблычкі другога гатунку, за якімі прыязджаюць мясцовыя жыхары, недарагі тавар хутка раскупляюць і на рынках. Пакуль радавыя пакупнікі запасаюцца сеткамі, пастаянныя партнёры ААТ «Чарнаўчыцы» закупляюць сакавіты тавар цэлымі фурамі, якія затым дастаўляюць яго ў розныя куткі Беларусі і Расіі.

   У бліжэйшай перспектыве інтэнсіўнасць саду ў Чарнаўчыцах павінна ўзрасці. Як ні дзіўна, дапамогуць у гэтым усё тыя ж пладазборныя пляцоўкі. Дзякуючы ім у садзе павялічаць вышыню яблынь. "Звычайна ў садах інтэнсіўнай вытворчасці рост яблынь стрымліваюць абразаннем, не даючы ім падняцца вышэй 2-2,5 м, каб можна было дастаць рукой верхавіну дрэва. Цяпер мы можам адпусціць яблыню ўвысь да 4 м. За кошт гэтага плануем атрымаць у далейшым яшчэ большы ураджай ", – тлумачыць Марыя Ашуркевіч.
  Па дадзеных камітэта па сельскай гаспадарцы і харчаванню Брэсцкага аблвыканкама, за апошнія пяць гадоў эканамічная эфектыўнасць пладаводства істотна вырасла. Так, калі ў 2012 годзе ў сельскагаспадарчых арганізацыях і фермерскіх гаспадарках рэгіёну было атрымана 21,4 тыс. т пладоў і ягад, то ў 2016 годзе – 50,4 тыс. т. Калі ў 2012-м у гэтай катэгорыі гаспадарак ўраджайнасць з 1 га насаджэнняў у пладаносных ўзросце складала 51,5 ц, то ў 2016 годзе - 111,3 ц. Гэтага ўдалося дасягнуць за кошт удасканалення тэхналогій догляда за садамі, адзначаюць ў аблсельгасхарчы. У мэтах максімальнай захаванасці ўраджаю і падаўжэння тэрмінаў рэалізацыі свежых пладоў айчыннай вытворчасці ў гаспадарках вобласці пабудаваныя спецыялізаваныя пладасховішчы агульнай ёмістасцю каля 30 тыс. т. Усяго на тэрыторыі Брэсцкай вобласці пладова-ягадныя насаджэнні займаюць 16,6 тыс. га, у тым ліку ў сельскагаспадарчых арганізацыях і сялянскіх (фермерскіх) гаспадарках – 6,8 тыс. га, або 41% ад агульнай плошчы. Пладова-ягаднай прадукцыі, што вырабляецца ў іх, дастаткова, каб забяспечваць патрэбнасці рэгіёну, а таксама рэалізоўваць за яго межы.

БІБЛІЯГРАФІЯ:

1. Вечорко, С. Искушение яблоком: как проходит высокий сезон в саду "Чернавчицы" / Светлана Вечорко // Новости Беларуси. Белорусское телеграфное агенство. – [Электронный ресурс]. – Режим доступа : https://www.belta.by/regions/view/reportazh-iskushenie-jablokom-kak-prohodit-vysokij-sezon-v-sadu-chernavchitsy-266658-2017/
2. Гриб, С. Работаем на перспективу / С. Гриб [о сельхозпред-приятии «Чернавчицы»] // Заря над Бугом. – 2011. – 29 января. – C. 3.
3. Михайлова, Л. Производить всё, что покупается / Людмила Михайлова // Брестский калейдоскоп. – [Электронный ресурс]. – Режим доступа : http://www.br-k.info/p/chernavchitsy_proizvodit_vse.html
4. Пашкевич, А. И полнится округа яблочным ароматом : [сад ОАО "Чернавчицы" Брестского района отметил 10-летний юбилей] / Алеся Пашкевич ; фото Сергея Хмеля // Заря над Бугом. - Брест, 2017. — 30 нояб. (№ 48). — С. 9.
5. Рекуц,С. В СПК «Чернавчицы» (Брестский район) уже собрали 70 т яблок осенних сортов / Сергей Рекуц // Заря. – 2011. – 9 сентября.
6. Рекуц,С. И яблок полон сад / Сергей Рекуц // Заря. – 2011. – 8 сентября.
7. Сезон больших кочанов // Вечерний Брест. – 2014. – 10 октября.
8. Тоболич, А. Наливные яблоки Чернавчицкого сада : [о развитии садоводства в СПК "Чернавчицы" и СПК "Остромечево" Брестского района] / Адам Тоболич // Заря. - 2013. — 8 окт. — С. 4.
9. Шеламова,Т. Главный витамин / Татьяна Шеламова // Вечерний брест. – 2008. – 14 ноября.
10. Яблочный рай // WMW.BY - портал-каталог. – [Электронный ресурс]. – Режим доступа : http://www.wmw.by/nw/yablochnyj-raj