Page 14 - Вайна і памяць

Малая радзіма – Чарнаўчыцы

Эта картина, после рассказа мамы, до сих пор и у меня перед
глазами».
З паказанняў Рыгора Шпэндзіка, жыхара в.
Чарнаўчыцы, 1895 г. н .: «В октябре 1943 года я был направлен
для выполнения столярных работ в строящемся здании шефства.
От меня требовалось сделать оконные рамы и двери. Работая,
ежедневно наблюдал, как полицаи ловили евреев, сажали их в
подвалы и сараи. Среди задержанных были старики, женщины с
грудными детьми, много ребятишек самых разных возрастов.
Постоянно видел, как полицейские показывали друг другу, что
они отобрали у этих бедолаг, радовались, если находили золото.
Врезался в память такой эпизод… Один полицай отругал мать
ребенка за то, что она оставила его раздетым, мол, он же может
простудиться. Всего через несколько часов тот же полицейский в
числе других расстрелял эту женщину, а ее ребенка забили
прикладами».
Першы расстрэл у Чарнаўчыцах адбыўся ў 1941-м.
Нагодай стаў той факт, што хто-то побач з касцёлам параніў
нямецкага салдата. У адплату фашысты тут жа схапілі дзясятак
жыхароў вёскі і расстралялі. Пасля гэтага яны падпалілі касцёл,
палічыўшы, што стралялі менавіта з яго.
Масавае знішчэнне яўрэйскага насельніцтва пачалося ў
1942 годзе. Частка Чарнаўчыцкіх яўрэяў былі вывезены ў лагер у
в. Воўчын (Камянецкі раён). 22 верасня ўсім яго насельнікам
было прапанавана ўзяць з сабой усё каштоўнае маёмасць і
сабрацца для адпраўкі ў Высока-Літоўск. Затым фашысты адвялі
яўрэяў на 200 метраў, да былых кар'ераў, дзе раней бралі жвір, і
расстралялі. У тым жа годзе ў вёсцы Малая Турна было сабрана
каля 200 яўрэяў з навакольных вёсак, у тым ліку, як сведчаць
відавочцы, 60 мужчын з Чарнаўчыц.
У кастрычніку 1943 гады немцы і паліцаі расстралялі
апошніх застаўшыхся яўрэяў з Чарнаўчыц недалёка ад мястэчка –
на пашы «Дзічка», на яўрэйскіх могілках, каля суседняга сяла
Малая Турна.

14